Basit bir icat olmakla beraber aydınlatma sektöründe bir devrim yaratan LED’ler hakkında bilmeniz gereken birçok şeyi sizler için derledik.
LED’in Tanımı
LED terimi, Light-Emitting Diode (Işık Yayan Diyot) kelimelerinin baş harflerinden meydana gelir. Diyot, içlerinden elektrik geçen anot ve katot olmak üzere iki adet elektroda (elektrik anottan girip katottan çıkar) sahip bir elektriksel cihaz veya bileşendir. Diyotlar genellikle silikon veya selenyum gibi yarı iletken malzemelerden yapılırlar ve bu malzemeler elektriği bazı koşullarda (örnek olarak belirli voltajlarda, akım seviyelerinde veya ışık yoğunluklarında) iletip diğerlerinde iletmezler.
LED Aydınlatma Nedir?
Işık yayan diyot, içinden bir elektrik akımı geçtiğinde görülebilir ışık yayan yarı iletken bir cihazdır. Esasen bir güneş pilinin (görülebilir ışığı elektrik akımına dönüştüren bir cihaz) tersidir.
LED’ler Nasıl Çalışır?
LED’ler, iki tip yarı iletken malzemeden (p-tipi ve n-tipi) oluşurlar. Her iki malzemeye de elektriksel özelliklerini saf ve özgün (i-tipi) formlarından biraz değiştirmek için doping yapılır (Bir katkı maddesine daldırılır). P-tipi ve n-tipi malzemeler, orijinal malzemelere başka bir elementin atomlarının katılmasıyla oluşturulur. Bu yeni atomlar önceden var olan atomların bazılarının yerine geçerek fiziksel ve kimyasal yapıyı değiştirirler. P-tipi malzemeler, özgün malzemeye göre (çoğunlukla silikon) daha az valans elektrona sahip elementler (Örn: bor) kullanılarak oluşturulur. N-tipi malzemeler de özgün malzemeye göre (çoğunlukla silikon) daha fazla valans elektrona sahip elementler (Örn: fosfor) kullanılarak oluşturulur. Meydana gelen p-n birleşimi, elektronik uygulamalar için ilgi çekici ve kullanışlı özellikler ortaya çıkarır. Bu özelliklerin tam olarak ne oldukları genellikle devreye uygulanan harici gerilime ve akımın yönüne bağlıdır.
Bir LED’in gerilim kaynağında pozitif taraf ile anot ve negatif taraf ile de katot bağlandığında akım geçer ve böylece ışık yayılır. Tam tersi şekilde bağlanması durumunda ise (pozitif taraf ile katot, negatif taraf ile anot) akım geçmez ve bir noktadan sonra ters tepe gerilimi olarak bilinen durum meydana gelerek cihazda kalıcı hasara sebep olur.
Tüm bunlar kulağa inanılmaz derecede teknik gelse de tüketiciler için önemli olan sonuç, LED’lerin aydınlatma sektöründe devrim yaratması ve neredeyse sınırsız pratik uygulamaya sahip olmasıdır.
Peki LED’ler Ne Gibi Avantajlar Sağlıyorlar?
Maliyet
LED’ler sizin veya şirketinizin bütçesine iki şekilde katkıda bulunabilir. Bunlardan ilki kullanım ömrüdür. LED’ler geleneksel ampullere göre 2 ile 20 kat arasında daha uzun süre dayanabilmektedir. Hatta kaliteli LED’ler 50.000 saate kadar dayanabilir. Ampul değiştirme sıklığınız azaldıkça satın almanız gereken ampul sayısı da azalır. İkincisi ise elektrik faturanızın tutarını azaltmasıdır. LED ampuller elektriği 60% daha verimli kullanır ve böylece aylık elektrik faturanızda 75%’e varan miktarda tasarruf sağlayabilir.
İyileştirme
İyileştirme; geleneksel ampullerden LED ampullere geçişi ifade eder. LED ampuller çok amaçlı olduklarından neredeyse her türlü aydınlatma çözümünün yerine geçebilirler.
LED’ler aydınlatma teknolojisinde lider konumunda olduğundan endüstri standardını çoktan aştılar ve sürekli inovasyon halindeler. Bu da LED aydınlatma teknolojisinin neredeyse her durumda kullanılabileceği anlamına gelir.
Artan Güvenlik
Geleneksel ampullerin çoğu, cam bir yapının içinde filamanlar ve gazlar ile ışık üretirler. LED’ler ise ışık üretmek için yarı iletkenleri kullanır. Bu durum, katı-hal aydınlatma olarak adlandırılır ve LED’leri hem daha verimli hem de daha dayanıklı bir hale getirir.
LED ampuller elektriği 60% daha verimli kullandıkları için dönüştürülen elektriğin sadece 20%’si ısı olarak kaybedilir.Geleneksel ampuller ise dönüştürülen elektriğin 80%’ini ısı olarak yayarlar. Bu yüzden dokunulamayacak kadar sıcaktırlar. LED’ler, bir ampulden kaynaklı kıvılcımın yol açabileceği elektrik yangını riskini azaltmakla kalmayıp; çalışırken daha düşük bir sıcaklığa sahip olmaları sayesinde değiştirilmeleri veya ayarlanmaları daha kolay ve emniyetlidir. LED’ler ayrıca geleneksel ampullerin aşırı salınımından kaynaklanan kızılötesi ve morötesi radyasyon tehlikesini de ortadan kaldırır.
Kontrol Kolaylığı
İçinde akkor ampul bulunan bir fener ile bir LED feneri yan yana koyduğunuzda LED fenerin oldukça parlak ve odaklanmış bir ışın üretirken, diğerinin ise geniş ve sönük bir ışın ürettiğini görürsünüz. Akkor ampul, ışığı genişletmek ve yöneltmek için bir aynaya ihtiyaç duyarken, LED ışınları ayna kullanılmadan herhangi bir yöne odaklanabilir.Aradaki fark; ışığa ait her bir ışının kontrol edilebilirliğinden kaynaklanmaktadır.
Akkor ampul kullanılan fenerlerde ve hatta sokak lambalarında ışığın her yöne dağıldığını görürsünüz. Bu durum ışığın istenen konuma yönlendirilmesi için yansıtıcılar gerektirir. Diğer yandan LED’ler, yönlendirme için tasarlanmıştır ve ek donanım ihtiyacını ortadan kaldırarak maliyetten tasarruf sağlar ve de ışık ışınının daha verimli kullanılmasını sağlar.
Çok Amaçlı Kullanım
LED’ler ister iç mekân ister dış mekan, ister konut ister ticari olmak üzere sayısız kullanım alanı için tasarlanıp üretilmekte ve sürekli geliştirilip yaygınlaşmaktadır. Kullanım alanlarından bazıları aşağıdaki gibidir;
- Evler
- Ofisler
- Sokak lambaları
- AVM’ler
- Depolar
- Üretim tesisleri
- Projektörler
- Stadyumlar
- Limanlar
- Stadyumlar
- Plazalar
- Gökdelenler
Verimli ve Çevre Dostu
Elektriğin verimli bir şekilde ışığa dönüştürülmesinin ve katı-hal aydınlatmanın elektriği 60% daha verimli kullandığına ve de elektrik faturalarında 75%’e varan tasarruf sağladığına yukarıda değinmiştik. Ayrıca LED’ler, çalışmak için geleneksel ampullere göre daha az Watt gerektirirler.
Bununla birlikte LED’ler kompakt floresan ampuller gibi cıva gerektirmedikleri ve içermediklerinden çevre için daha yararlıdırlar. Bu durum, daha az civa kirliliği ve çöpe atılan ampul sayısının azalması anlamına gelmektedir.
Daha İyi Işık Kalitesi
LED’ler kaliteyi sadece beyaz renkli ışıkta sağlamaz. Ek olarak filtre kullanımı gerekmeksizin farklı renklerde ışık yayma yeteneğine sahiptir. Böylece ışığın rengi, kalitesi ve parlaklığı saflığını korur ve filtreler nedeniyle bozulmaz.
LED’ler geleneksel ampuller gibi ısınma süresine ihtiyaç duymazlar. Anında tam parlaklık ile açılırlar ve bunu yaparken daha az enerji kullanırlar. Parlaklık seviyeleri mükemmeldir ve hatta baş ağrısına yol açabilen göz kamaşmasını ortadan kaldırabilir. Bu da sağlık açısından LED’lerin daha faydalı olduğu anlamına gelir.
