Isı dedektörü, yangınlara karşı ortamdaki ısıyı ya da ani ısı artışlarını algılayıp, durumu yangın alarm (yangın algılama) paneline ileten cihazlardır.
Yanma olayında genellikle ısı ve ışığın oluşturduğu kimyasal bir reaksiyon söz konusudur. İnsan duyuları sebebiyle en iyi yangın algılayıcıdır. İnsanların olmadığı mekan, zaman ve durumlarda yangın algılama işini yangın dedektörleri yapmaktadır. Isı dedektörü, yangınlara karşı ortamdaki ısıyı ya da ani ısı artışlarını algılayıp, durumu yangın alarm (yangın algılama) paneline ileten cihazlardır.
Yangın dedektörleri, yangın alarm sistemleri içerisinde en önemli unsurdur. Yangın dedektörleri, yangını algıladıktan sonra durumu kontrol paneline iletir. Gelen bilgi yangın kontrol paneli tarafından işlenerek yangın ihbar cihazları aracılığı ile insanlar uyarılır.
Yangın alarm sistemlerinde (Yangın Algılama) kullanılacak olan yangın dedektörlerinin türü ve yapısı; kurulumun yapılacağı yere göre farklı özellikler göstermektedir. Ortamdaki sıcaklık derecesini kontrol etmek ya da ani ısı artışlarını tespit etmek için ısı dedektörleri kullanılmaktadır.
Isı Dedektörü Nedir?
Isı dedektörü, yangınlara karşı ortamdaki ısıyı ya da ani ısı artışlarını algılayıp, durumu yangın alar sistemine ileten cihazlardır. Ortamdaki sıcaklık derecesini kontrol etmek ya da ani ısı artışlarını tespit etmek için ısı dedektörleri kullanılmaktadır. Isı dedektörleri; sabit elemanlı ısı dedektörleri ve ısı artış algılama elemanlı ısı dedektörleri olmak üzere ikiye ayrılırlar. Isı dedektörleri yangın tespitini yangın kontrol paneline iletir.
Sabit Isı Elemanlı Isı Dedektörleri
Sabit ısı elemanlı ısı dedektörleri, ortam sıcaklığı daha önceden belirlenmiş bir seviyeye ulaştığında aktif hale gelen ve yangın alarm sistemine bildiren dedektörlerdir.
Sabit elemanlı ısı dedektörlerinin ayarlandığı sıcaklık değeri genelde olarak ortam sıcaklığının 30-40° üstündedir. Bu dedektörlerin, kullanılan ısı elamanına göre; eriyen elemanlı, hat tipi, bakır borulu, bitemal elemanlı vb. gibi çeşitli tipleri bulunmaktadır.
Eriyen Elemanlı Isı Dedektörü
Eriyen elemanlı ısı dedektörü, ortam dedektörün ayarlandığı ısı seviyesine geldiğinde içerisindeki maddenin erimesi sonucunda devreye giren ısı dedektör tipidir. Şeklen duman dedektörlerine benzerler fakat yalnızca eriyen madde ekleyerek tekrar kullanılabilmektedir. İçerisindeki maddenin eklenemediği durumlarda yalnızca bir kez kullanılabilirler.
Hat Tipi Isı Dedektörü
Hat tipi ısı dedektörü, ısıya dayanıklı (genelde çelikten) bir çift kablodan oluşmaktadırlar. Bu kablolar ısı ile eriyen bir koruyucu tabaka ile birbirlerinden ayrılmaktadır.
Ortam sıcaklığı ayarlanan sıcaklığa eriştiğinde bu koruyucu tabaka erir ve teller birbirlerine değerek kısa devre oluşturur. Meydana gelen bu kısa devre sistem tarafından uyarı olarak algılanır. Alarm durumundan sonra sistemin tekrar kullanılabilmesi için eriyen bölge yerine yeni kablo takılmalıdır. Bu dedektörler çok kullanışlı olmadığı için günümüzde pek az kullanılmaktadır. Günümüzde kablolu hat tipi dedektörlerin yerine daha çok bakır borulu ısı dedektörleri kullanılmaktadır.
Bakır Borulu Isı Dedektörleri
Bakır borulu ısı dedektörleri, korunmak istenen bölgede, montajı uygun ısı yalıtımlı malzeme ile yapılarak dolaştırılır. Yangın anında boru içerisinde ısınan havanın hacminin aniden genişlemesi sistem tarafından uyarı olarak algılanır. Bu tip dedektörler, günlük olarak değişen ısı durumlarına göre üretilmiş olduğundan dolayı yanlış alarm ihtimalini en aza indirgemektedir. Genellikle tünel gibi yapılarda uygulanmaktadırlar.
Bitemal Elemanlı Isı Dedektörü
Bitemal elemanlı ısı dedektörü, ısı dedektörleri içerisinde en yaygın şekilde kullanılan türüdür. Bu dedektörler, ısı karşısında farklı davranışlar gösteren iki ayrı metalin birleşmesinden meydana gelmektedir. Dedektör bünyesinde bulunan bu iki metalin ısı karşısında farklı davranış göstermesi sistemi uyarmaktadır. Ayarlanmış olan ısı seviyesinde alarm verdikten sonra ortamın eski sıcaklık değerine dönmesiyle birlikte dedektör içerisinde bulunan metaller de eski konumlarına gelmektedir. Dedektör bünyesinde bulunan metaller ısı değerini daha doğru algıladığı için diğer dedektörlere göre daha güvenilirdirler.
Isı Artış Algılama Elemanlı Isı Dedektörleri
Isı artış algılama elemanlı ısı dedektörleri, ortamın sıcaklık değerinden bağımsız olarak ani ısı artışlarında yangın algılama sistemine ihbar verirler.
Isı artış elemanlı ısı dedektörleri, dış muhafazası ısındığı zaman boyuna uzayan bir metalden üretilmiştir. Düşük sıcaklık artışında diğer uçlar az da olsa genleştiği için kontaklar kapanmamaktadır. Hızlı ısı artışlarında dıştaki metalin uzamasıyla birlikte cihazın içerisindeki kontaklar kapanır. Isının hızlı bir şekilde artması ile içteki malzeme genleşemeden dıştaki metal uzar ve kontağı kapatır. Dedektör, ısı azalınca normal konumuna geri dönmektedir.
Isı artış elemanlı ısı dedektörleri, sabit ısıda devreye giren dedektörlere göre çok daha hızlıdırlar. Ancak ortam sıcaklıklarının çok hızlı değiştiği yerlerde kullanmak çok sayıda yanlış alarma yol açmaktadır.
